تأثیر تردد وسائط نقلیه بر میزان، سرب، کادمیوم، مس و روی خاک و برخی گیاهان حاشیه "مطالعه موردی: جاده ساوه- همدان

در این تحقیق تغییرات میزان سرب، کادمیوم، مس و روی در گیاهان کلزا، گندم و یونجه و خاک بستر آن ها، که حاصل از تردد وسائط نقلیه است، در محور ساوه- همدان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه های خاک در سال91 از فواصل 5، 10، 20، 40، 80 ،160 و 240 متری حاشیه جاده و دو عمق 5-0 و 15-5 سانتی متری خاک جمع آوری شد. نمونه های گیاه نیز از فواصل مشابه جمع آوری شدند. این طرح در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرارمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که غلظت سرب در خاک و گیاه با افزایش فاصله از حاشیه حاشیه جاده کاهش می یابد. به طوریکه غلظت سرب قابل جذب درلایه سطحی خاک بستر گندم در فاصله 5 متری از حاشیه جاده 53/3 میلی گرم بر کیلوگرم بود که 6 درصد بیش از لایه زیرین بوده است. بیشترین مقدار سرب قابل جذب در خاک بستر کلزا در فاصله 5 متری از حاشیه جاده 79/3 میلی گرم بر کیلوگرم بود که 59/8 درصد بیشتر از مقدار آن در فاصله 160 متری بود. کادمیوم با افزایش فاصله و عمق خاک روند منظمی نداشته است. مس و روی نیز با افزایش فاصله از جاده در خاک و گیاه حاشیه جاده کاهش یافته اما در برخی فواصل مجدداً افزایش یافته است. حداکثر مقدار مس و روی قابل جذب خاک بستر یونجه در فاصله 10 متری به ترتیب 87/1 و 50/2 میلی گرم بر کیلوگرم بوده که به ترتیب 21/27 و 33/108 درصد نسبت به فاصله 240 متری افزایش نشان می دهند. مقدار مس و روی قابل جذب و کل خاک با افزایش عمق کاهش می یابند. مقدار سرب و کادمیوم در اندام های مختلف کلزا در اندام هوایی > ریشه > دانه بود. در حالیکه غلظت سرب درگندم، در ریشه> اندام هوایی> دانه بود. مقدار سرب و مس در اندام هوایی یونجه بیشتر از ریشه بوده است. توانایی اندام هوایی کلزا برای تجمع فلزات سرب،کادمیوم و روی بیشتر از اندام هوایی گندم بود. در حالیکه توانایی دانه گندم برای تجمع روی بیشتر از دانه کلزا بود. یونجه توانایی بالایی برای تجمع سرب، مس و روی داشت.